DERS 2:
İngilizcede Cümle Yapısı

İngilizcede ister çok kolay yapıda algıladığımız isterse oldukça zor diye adlandırdığımız herhangi bir cümle kurmak istediğimizde ileri düzeyde İngilizce bilgisine sahip değilsek hiçbir şart ve konumda cümle yapısında oynama yapamayız. Yani her konumda cümle standardı ve kelimelerin dizilişi aynıdır. Başka bir ifade ile formül tektir ve Türkçedeki gibi kelimelerin yeri asla değiştirilemez şimdi İngilizcede bizim kaderimiz olacak bu formülü irdelemeye çalışalım.

Yapısı ve konumu her ne olursa olsun İngilizce bir cümle yapılırken,

Önce ÖZNE daha sonra YÜKLEM ve son olarak Nesne + Belirteç + Yer + Zaman sıralama uygulanır. Bu sıralama cümlede asla değiştirilemez.

S V O
Subject Verb Object

ÖZNE + YÜKLEM + NEYİ + NASIL + NEREDE + NE ZAMAN
Özne + Yüklem + Nesne + Belirteç + Yer + Zaman

Özneyi bulmak için yükleme ne-kim
Nesneyi bulmak için yükleme neyi-kimi
Belirteci bulmak için yükleme nasıl-ne şekilde
Yeri bulmak için yükleme nerede-nereye
Zamanı bulmak için yükleme ne zaman soruları sorulur.

Tom yarın babasını İzmir’e götürecek
Tom götürecek babasını İzmir’e yarın
S V N Y Z

Sabaha kadar Linda ile kumsalda kaldı
O kaldı Linda ile kumsalda sabaha kadar
S V B Y Z

Üç gün önce Ankara’da yeni bir ev aldık
Biz aldık yeni bir ev Ankara’da üç gün önce
S V N Y Z

Herkes odada televizyon seyrediyordu
Herkes seyrediyordu televizyon odada
S V N Y

Oyuncaklarını dikkatlice kutuya koydu
O koydu oyuncaklarını dikkatlice kutuya
S V N B Y

Yarın seni fabrikaya götüreceğim
Ben götüreceğim seni fabrikaya yarın
S V N Y Z

Senin için her şeyi yapabilirim
Ben yapabilirim her şeyi senin için
S V N B

Bu kasabada tek başına yaşıyordu
O yaşıyordu tek başına bu kasabada
S V B Y

Sabahları tek başına kumsalda yürür
O yürür tek başına kumsalda sabahları
S V B Y Z

Bütün çuvalları tek başına taşıdı
O taşıdı bütün çuvalları tek başına
S V N B

Aylarca kız kardeşi ile bahçede yaşadı
O yaşadı kız kardeşi ile bahçede aylarca
S V B Y Z

Ormanda hafta sonları Linda ile koşuyor
O koşuyor Linda ile ormanda hafta sonları
S V B Y Z

Yıllar önce karısını bir kazada kaybetti
O kaybetti karısını bir kazada yıllar önce
S V N Y Z

Her sene Bodrum’da bir ev alıyor
O alıyor bir ev Bodrum’da her sene
S V N Y Z

On yıl sonra Türkiye’ye dönecekler
Onlar dönecekler Türkiye’ye on yıl sonra
S V Y Z

Çocuklarını günlerdir göremiyorsun
Sen göremiyorsun çocuklarını günlerdir
S V N Z

Tom geceleri yatakta radyo dinliyor
Tom dinliyor radyo yatakta geceleri
S V N Y Z

Linda’yı durakta 20 dakika bekledim
Ben bekledim Linda’yı durakta 20 dakika
S V N Y Z

Depremde binlerce kişi öldü
Binlerce kişi öldü depremde
S V Y

Kapıyı bir tekme ile dün akşam kırdılar
Onlar kırdılar kapıyı bir tekme ile dün akşam
S V N B Y

Dikkat edilirse İngilizcede gizli özne yoktur. Mutlaka cümle başında bir özne bulunur.

Bir fenerle arabaya bir kaç saniyede yaklaştı.
O yaklaştı arabaya bir fenerle bir kaç saniyede
S V N B Z

Beni evde saatlerce bulamadılar.
Onlar bulamadı beni evde saatlerce
S V N Y Z

Deniz kenarında arkadaşı ile saatlerce oturdu.
O oturdu arkadaşı ile deniz kenarında saatlerce
S V B Y Z

Amerika’da yıllar önce dört evimiz vardı.
Biz sahiptik dört eve Amerika’da yıllar önce
S V N Y Z

Ankara’da paraya ihtiyacım var.
Ben ihtiyaç duyarım paraya Ankara’da
S V N Y

Mr. Simpson artık burada çalışmıyor.
Mr.Simpson çalışmıyor burada artık
S V Y Z

Her sabah işte gazete okuyorlardı.
Onlar okuyorlardı gazete işte her sabah
S V N Y Z

Bir insanın her sene tatile ihtiyacı var.
Bir insan ihtiyaç duyar tatile her sene
S V N Z

Dün akşam herkes tiyatroda uyuyordu.
Herkes uyuyordu tiyatroda dün akşam
S V Y Z

Gelecek yıl İzmir’de bir ev alacak.
O satın alacak bir ev İzmir’de gelecek yıl
S V N Y Z

Duygusal filmlerden hoşlanıyorum.
Ben hoşlanıyorum duygusal filmlerden
S V N

Dün karısı ile bahçede şarkı söylüyordu.
O söylüyordu şarkı karısıyla bahçede dün
S V N B Y Z

Boş zamanımda evde kitap okuyorum.
Ben okuyorum kitap evde boş zamanımda
S V N Y Z

Amcasını bir bıçakla dakikalarca tehdit etti.
O tehdit etti amcasını bir bıçakla dakikalarca
S V N B Z

Hiç kimse kararının nedenini bilmiyor.
Hiç kimse bilmiyor kararının nedenini
S V N

Her yıl dünya kaynaklarının çoğu kayboluyor.
Dünya kaynaklarının çoğu kayboluyor her yıl
S V Z

Beni Amerika’dan her akşam arıyor.
O arıyor beni Amerika’dan her akşam
S V N Y Z

Gözleri bizi çok etkiledi.
Onun gözleri etkiledi bizi çok
S V N B

Saatlerce karısını camdan seyretti.
O seyretti karısını camdan saatlerce
S V N Y Z

Geçen yıl Manisa’da evlendim.
Ben evlendim Manisa’da geçen yıl
S V Y Z

Peter Tom ile bahçede top oynuyor.
Peter oynuyor top Tom ile bahçede
S V N B Y

Gözlüksüz gazete okuyamıyorum.
Ben okuyamıyorum gazete gözlüksüz
S V N B

Evlilik yıldönümlerini Beykoz’da kutladılar.
Onlar kutladılar evlilik yıldönümlerini Beykoz’da
S V N Y

Kısa zamanda tüm hırsızlar tutuklandı.
Tüm hırsızlar tutuklandı kısa zamanda
S V Z

Dün tutuklu öğrenciler mahkemeye götürüldü.
Tutuklu öğrenciler götürüldü mahkemeye dün
S V Y Z

Onu bir bıçakla dakikalarca tehdit etti.
O tehdit etti onu bir bıçakla dakikalarca
S V N B Z

Yeni işi tüm hayatını değiştirdi.
Yeni işi değiştirdi tüm hayatını
S V N

Gelecek yıl Japonya’da bir fabrika kuracak.
O kuracak yeni bir fabrika Japonya’da gelecek yıl
S V N Y Z

Saatlerdir köşede arkadaşıyla ağlıyordu.
O ağlıyordu arkadaşıyla köşede saatlerdir
S V B Y Z

Onların evlilik sırlarını bir kitapta okudum.
Ben okudum onların evlilik sırlarını bir kitapta
S V N Y

Gözleri ile herkesi etkiledi.
O etkiledi herkesi gözleri ile
S V N B

Yıllarca bir kaşıkla inanılmaz bir tünel kazdı.
O kazdı inanılmaz bir tünel bir kaşıkla yıllarca
S V N B Z

Aşağıdaki örnekler emir cümlelerine aittir. Emir cümlelerinde eylem direkt karşıdaki kişiye yapıldığından “özne" yoktur. Cümle direk fiille başlar. Bu yüzden ana formülümüzde “S" yoktur. Formül V + O şeklindedir.

Beni hayatının sonuna kadar terk etme.
Terk etme beni hayatının sonuna kadar
V N Z

Bilgisayarda oyun oynama.
Oynama oyun bilgisayarda
V N Y

Kadehi masaya bırak.
Bırak kadehi masaya
V N Y

Kapıyı açık bırakma.
Bırakma kapıyı açık
V N B

Saat ikide beni okulda bekle.
Bekle beni okulda saat ikide
V N Y Z

Pis ellerinle duvara dokunma.
Dokunma duvara pis ellerinle
V N B

Yarın beni parka götür.
Götür beni parka yarın
V N Y Z

Çiçekleri her gün sula.
Sula çiçekleri her gün
V N Z

Güneşte uzun süre kalma.
Kalma güneşte uzun süre
V Y Z

Fiyat listesini bugün yaz.
Yaz fiyat listesini bugün
V N Z

Geceleri balkonda şarkı söyleme.
Söyleme şarkı balkonda geceleri
V N Y Z

Sırtıma güneş yağı sür.
Sür güneş yağı sırtıma
V N Y

Benimle bu akşam Ankara’ya gel.
Gel benimle Ankara’ya bu akşam
V B Y Z

Bu akşam bizimle kal.
Kal bizimle bu akşam
V B Z

Ön bahçede top oynama.
Oynama top ön bahçede
V N Y

Beni her yerde öpme.
Öpme beni her yerde
V N Y

Benimle mutfakta bir bardak kola iç.
İç bir bardak kola benimle mutfakta
V N B Y

Beni her akşam Ankara’dan arama.
Arama beni Ankara’dan her akşam
V N Y Z

Her yerde dürüst ol.
Ol dürüst her yerde
V N Y

New York’da dokuzdan sonra dolaşma.
Dolaşma New York’da dokuzdan sonra
V Y Z

Raporu yarın İtalya’ya gönder.
Gönder raporu İtalya’ya yarın
V N Y Z

Aramızda aptal olma.
Olma aptal aramızda
V N Y

Bu odada yalnız kalma.
Kalma yalnız bu odada
V B Y

Beni bir daha işte tehdit etme!
Tehdit etme beni işte bir daha
V N Y Z

Benimle kumsalda sabaha kadar dans et.
Dans et benimle kumsalda sabaha kadar
V B Y Z

Çantamdan bir paket sigara getir.
Getir bir paket sigara çantamdan
V N Y

Odamı her sabah dikkatlice topla.
Topla odamı dikkatlice her sabah
V N B Z

Bu konuda her yerde aptalca konuşma.
Konuşma bu konuda aptalca her yerde
V N B Y

Akşamları arabanı bahçeye bırakma.
Bırakma arabanı bahçeye akşamları
V N Y Z

Dişlerini günde üç kez fırçala.
Fırçala dişlerini günde üç kez
V N Z

Grev hakkında gazetede hiç bir yazı yazma.
Yazma hiç bir yazı grev hakkında gazetede
V N Y

Davranışlarını kontrol et.
Kontrol et davranışlarını
V N

Bana evlilik resimlerini göster.
Göster evlilik resimlerini bana
V N1 N2

Gözlüksüz gazete okuma.
Okuma gazete gözlüksüz
V N B

Bize Türkiye’nin nüfusunu söyle.
Söyle Türkiye’nin nüfusunu bize
V N1 N2

Akşam yemeğinden sonra duş alma.
Alma duş akşam yemeğinden sonra
V N Z

Çantanı mutfakta bırakma.
Bırakma çantanı mutfakta
V N Y

Satışla ilgi tüm belgeleri bana gönder.
Gönder tüm belgeleri satışla ilgili bana
V N1 N2

Evlilik sırlarını hiç kimseye anlatma.
Anlatma evlilik sırlarını hiç kimseye
V N1 N2

Kırık masayı dışarı çıkart.
Çıkart kırık masayı dışarı
V N Y

Gecenin bir yarısı yüksek sesle konuşma.
Konuşma yüksek sesle gecenin bir yarısı
V B Z

Boş zamanında kitap oku.
Oku kitap boş zamanında
V N Z

Ayakkabılarını paspasa sil.
Sil ayakkabılarını paspasa
V N Y

Baban gibi aptal olma.
Olma aptal baban gibi
V N B

Dikkatli ol.
Ol dikkatli
V N

Burada beni tek başıma bırakma.
Bırakma beni tek başıma burada
V N B Y

Aşağıdaki örnekler oluş cümlelerine aittir. Yani yüklemi “olmak“ mastarından türeyen bir kelimedir. Ana formül S olmak O şeklindedir.

Bu cümlelerin isim ve sıfat cümleleri olduğunu ve içlerinde kesinlikle hareketli bir eylem ( gitmek – gelmek – koşmak ) içermediklerini cümle yapıları konusunda incelemiştik.

Tom’un babası çok hasta
Tom’un babası olmak çok hasta
S V N

Linda dün akşam evdeydi
Linda olmak evde dün akşam
S V Y Z

Boğazın manzarası çok güzel
Boğazın manzarası olmak çok güzel
S V N

Yıllar önce bu köy harikaydı
Bu köy olmak harika yıllar önce
S V N Z

İki gün önce okulda çok heyecanlıydı
O olmak çok heyecanlı okulda iki gün önce
S V N Y Z

Geçen yıl oldukça şişmandılar
Onlar olmak oldukça şişman geçen yıl
S V N Z

Onunla yıllar önce çok mutluydum
Ben olmak çok mutlu onunla yıllar önce
S V N B Z

Dün akşam burada değildi
O olmamak burada dün akşam
S V Y Z

Enflasyon oldukça yüksek
Enflasyon olmak oldukça yüksek
S V N

Zeki Müren ünlü bir şarkıcıydı
Zeki Müren olmak ünlü bir şarkıcı
S V N

Üç gün önce okulda çok hastaydı
O olmak çok hasta okulda üç gün önce
S V N Y Z

Dün hava İstanbul’da yağmurluydu
Hava olmak yağmurlu İstanbul’da dün
S V N Y Z

Seneye bir doktor olacak
O olmak bir doktor seneye
S V N Z

Türkler Asya’da büyük bir devletti
Türkler olmak büyük bir devlet Asya’da
S V N Y

Hava bu günlerde Antalya’da güneşli.
Hava olmak güneşli Antalya’da bu günlerde
S V N Y Z

Türkiye yıllardır NATO’un bir üyesidir.
Türkiye olmak NATO’un bir üyesi yıllardır
S V N Z

Tom iki yıl önce Kars’ta bir öğretmendi.
Tom olmak bir öğretmen Kars’ta iki yıl önce
S V N Y Z

Oğlu seneye İstanbul’da olacak.
Oğlu olacak İstanbul’da seneye
S V Y Z

Galatasaray Avrupa’da büyük bir takımdır.
Galatasaray olmak büyük bir takım Avrupa’da
S V N Y

İki yıl önce Tom ile Amerika’daydım.
Ben olmak Tom ile Amerika’da iki yıl önce.
S V B Y Z

Türkiye’nin baş kenti Ankara’dır.
Türkiye’nin başkenti olmak Ankara
S V N

Ankara Türkiye’nin başkentidir.
Ankara olmak Türkiye’nin başkentidir.
S V N

Günün başlangıcında Bodrum’daydık.
Biz olmak Bodrum’da günün başlangıcında
S V Y Z

Başbakan dün mecliste çok mutluydu.
Başbakan olmak çok mutlu mecliste dün
S V N Y Z

Karısı çok güzel bir kadındı.
Karısı olmak çok güzel bir kadın
S V N

Okulda notları oldukça yüksekti.
Notları olmak oldukça yüksek okulda
S V N Y

Filmin sonu çok hüzünlüydü.
Filmin sonu olmak çok hüzünlüydü
S V N

İstanbul yıllar önce bir başkentti.
İstanbul olmak bir başkent yıllar önce
S V N Z

Dün gece evde yalnızdık.
Biz olmak yalnız evde dün gece
S V N Y Z

Petrol varilleri dün bahçedeydi.
Petrol varilleri olmak bahçede dün
S V Y Z

Tecrübesiz şoför potansiyel bir tehlikedir.
Tecrübesiz şoför olmak potansiyel bir tehlike
S V N

Gözleri çok etkileyiciydi.
Onun gözleri olmak çok etkileyiciydi
S V N

Görüntüsü oldukça kötüydü.
Onun görüntüsü olmak oldukça kötü
S V N

Davranışın son derece kaba.
Senin davranışın olmak son derece kaba
S V N

Dün hava yağmurluydu.
Hava olmak yağmurlu dün
S V N Z

16 yıllık evliyim.
Ben olmak evli 16 yıldır
S V N Z

Kitap ilginç değildi.
Kitap olmamak ilginç
S V N

Evlilik ciddi bir olaydır.
Evlilik olmak ciddi bir olay
S V N

Bu araba çalıntı.
Bu araba olmak çalıntı
S V N

Tatilde her şey harikaydı.
Her şey olmak harika tatilde
S V N Z

Bu hafta çok yorgunum.
Ben olmak çok yorgun bu haftav S V N Z

Çok üzücü bir filmdi.
O olmak çok üzücü bir film
S V N

Telefon yararlı bir icattır.
Telefon olmak yararlı bir icat
S V N

Yeni bir kaynak şirket için çok önemli.
Yeni bir kaynak olmak çok önemli şirket için
S V N B

İngilizler serin kanlıdırlar.
İngilizler olmak serin kanlı
S V N

Türkiye Birleşmiş Milletlerin üyesidir.
Türkiye olmak Birleşmiş Milletlerin üyesi
S V N

Yıllar önce Sinan oldukça şişmandı.
Sinan olmak oldukça şişman yıllar önce
S V N Z

Gelecek yıl bu zamanlar Çin’de olacağım.
Ben olacağım Çin’de gelecek yıl bu zamanlar
S V Y Z

Lisede çok tembel bir öğrenciydim.
Ben olmak tembel bir öğrenci lisede
S V N Z

Kanser öldürücü bir hastalıktır.
Kanser olmak öldürücü bir hastalık
S V N

Günün başlangıcında Bodrum’daydık.
Biz olmak Bodrum’da günün başlangıcında
S V Y Z

Beş sene evvel o bizim aile doktorumuzdu.
O olmak bizim aile doktorumuz beş sene evvel
S V N Z

Dört gündür hastayız.
Biz olmak hasta dört gündür
S V N Z

Yirmi yıldır Konya’da hapiste.
O olmak hapiste Konya’da yirmi yıldır
S V Y1 Y2 Z

Türkiye’nin ilk cumhurbaşkanı Atatürkdür.
Türkiye’nin ilk cumhurbaşkanı olmak Atatürk
S V N

Onların bütün problemi kötü yönetim.
Onların bütün problemi olmak kötü yönetim
S V N

Camın hammaddesi kumdur.
Camın hammaddesi olmak kum
S V N

Sarhoş şoför onların ölümlerinin tek nedeniydi.
Sarhoş şoför olmak onların ölümlerinin tek nedeniydi
S V N

Televizyon 20. yy’ın en büyük icatlarından biridir
Televizyon olmak 20.yy’ın en büyük icatlarından biridir
S V N

Türkiye’nin önemli problemlerinden biri işsizliktir.
Türkiye’nin önemli problemlerinden biri olmak işsizliktir
S V N

Şirketin finansal durumu ile ilgili rapor 5 dakika önce çekmecemdeydi.
Şirketin finansal durumu ile ilgili rapor olmak çekmecemde 5 dakika önce
S V Y Z

Aşağıdaki cümleleri S V O formülünde yerine koyun.

Bu yaz babasıyla Amerika’ya gidecek.
Kitapları yarın rafa yerleştir.
Uzun süre suda gözlerini açamadı.
İki yıl önce Almanya’daydık.
Ellerini yavaşça masaya vurdu.
Gelecek yıl arkadaşıyla bir şirket kuracak.
Bu olay şu anda önemli değil.
Tom’u partiye davet etme.
Bahçede günlerce hazine aradı.
Seni bir daha affetmeyeceğim.
Yaşamı sensiz anlamsız.
Yağmurda uzun süre kalma.
Seninle yarın işe gitmeyeceğim.
Bir bardak su ile saatlerce oynadı.
O artık bekar bir insan.
Burada beni tek başıma bırakma.
Arabasını parkta bir kova su ile yıkadı.
Benimle yeni bir hayata başla.
Dün akşam çok hastaydım.
Gözleri mükemmel.
Dört yıl önce bir Amerikalı ile evliydi.
Sonunda onu terk edebildim.
Beni yıllarca yalanları ile kandırdı.
Aylardır onu burada görmüyorum.
Karısı hoş bir insandı.
Duşta uzun süre kalma.
Masaya yeni bir bardak getir.
Kitabı dün akşam okuyamadım.
Evde tek başına ağlıyordu.
Kaza hakkında hiçbir şey söyleme.
Gazetedeki resmi hışımla yırttı.
Çocukluklarında çok yaramazlardı.
Borcumuzu günlerdir ödeyemiyoruz.
Borsada her şeyini kaybettin.
Bu sabah annesini doktora götürdü.
Saksıdaki çiçekleri yarın sula.
Ankara Türkiye’nin başkentidir.
Türkiye’nin başkenti Ankara’dır.
Enflasyon Türkiye için önemli bir sorun.
Şirket ciddi krizde.
Sabaha kadar baş ucumda kal.
Lütfen bana ıslak ellerinle dokunma.
Karımı yıllardır her yerde arıyorum.
Yeni kiracısı emekli bir memurdu.
Hayatın oldukça ilginç gözüküyordu.
Evin manzarası felaket.
Senden çok farklıydı.
Telefonumla oynama.
Pencereyi açık bırak.
Pencere açıktı.
Pencereyi açtı.
Her şeyi babasından öğrendi.
Bilgi cehaletin katilidir.
Bunları kısa sürede öğren.
Beni hiçbir zaman anlayamadı.
Evde Linda ile saatlerce televizyon seyrettik.
Halası onu her gün dövüyor.
New York'ta yıllarca İngilizce öğrenemediler.
İşsizlik hakkında bir şeyler yapmalılar.
Hayatın anlamını bilmiyorsun.
Çok parası var.
Mavi gözleri var.
İstanbul’da hiçbir şeyimiz yok.

Bu bölüm " İNGİLİZCEYE GİRİŞ " adlı kitabın " İngilizcede Cümle Yapısı " konusunun özetlenmiş bir bölümünü içermektedir. Konuyu tam olarak anlayıp alıştırmaları yapmadan bir sonraki derse geçmeyiniz.

Kitap ve Cd dağıtımına henüz başlanmamıştır. Derslere katılım başvuruları dışında lütfen gereksiz yere irtibata geçmeyiniz.

Erhan SARIOĞLU
Kişiye Özgü İngilizce eğitiminde 25 Yıllık İmza